Waarom het ‘Toppen’ van bomen zeer onverstandig is...
Het toppen van bomen is misschien wel de meest schadelijke snoeimethode die wij kennen. Al meer dan 25 jaar vernemen we in (vak)literatuur en op congressen welke schadelijke effecten het “Toppen van bomen” met zich meebrengt. Desondanks blijft het een veel gebruikte snoeimaatregel. Dit artikel legt uit waarom het “Toppen van bomen” geen acceptabele snoeitechniek is.
“Toppen” is het lukraak afzagen van boomtakken tot stompen of zijtakken die niet groot genoeg zijn om de eindtakfunctie over te nemen. Andere benamingen voor het “Toppen” zijn; Kandelaberen, Kandeleren en Knotten. De meest gebruikte reden voor het toppen van bomen is dat de boom “te groot” wordt. Tuinbezitters hebben vaak de idee dat hun boom te groot is geworden voor hun tuin. Mensen zijn soms bang dat een grote boom gevaar kan opleveren. Het ”Toppen” biedt echter geen oplossing voor het klein houden van de boom en het verminderen van het gevaar. Integendeel, door het “Toppen” zal op langere termijn het gevaar alleen maar toenemen! Het is een fabel dat een boom die je in de hoogte snoeit meer in de breedte gaat groeien! “Toppen” maakt de boom gestrest.
Bij het “Toppen” wordt vaak 50 tot 100% van de blad dragende kroon van de boom verwijderd. Omdat de bladeren de “voedselfabriekjes” van de boom zijn, wordt door het in één keer verwijderen van teveel aan blad(knoppen), de boom uitgehongerd. Het wegnemen van een zo groot percentage van de kroon zorgt ervoor dat de boom een soort van overlevingsmechanisme in werking stelt. De boom moet zo snel mogelijk nieuwe bladdragende takken aanmaken om te zorgen dat zij weer voedsel kunnen produceren voor de stam en de wortels. De boom activeert de slapende knoppen onder de snoeiwonden. Deze knoppen maken heel snel zo veel mogelijk twijgen. Om voldoende nieuwe twijgen aan te maken, moet de boom putten uit haar energiereserves aanwezig in de stam en wortels. Door de onverwachte vraag naar zo veel opgeslagen energie zal de boom sterk verzwakken en soms zelfs binnen 3-5 jaar (als de energie reserves op zijn) sterven. Een gestreste boom heeft onvoldoende weerstand om zich te beschermen tegen aantastingen door schimmels, bacteriën virussen en insecten. De grote open wonden leggen het binnenste van de boom (wat normaal gesproken beschermd wordt door de schors) bloot als toegangspoort voor aantastingen en infecties. De boom is niet in staat om de wonden af te sluiten tegen aantastingen. Veel schadelijke organismen worden extra aangetrokken door de geur van deze open wonden.
De beste plaats om een tak af te zagen is net buiten de tak-krans waar de tak vast zit aan de stam (of grotere tak). Een gezonde boom is van nature uitgerust om zulke wonden af te grendelen, wanneer de wond niet groter is dan 10 cm doorsnede. Zaagsneden gemaakt in de doorgaande tak, maken wonden die de boom niet kan afgrendelen. Het blootgelegde hout zal gaan rotten. Er zijn maar weinig bomen die het grote aantal wonden veroorzaakt door het “Toppen” kunnen afgrendelen. De rottingorganismen (met name schimmels) hebben daardoor vrij spel en kunnen zich door de gehele boom verspreiden.
Een boom heeft in de zomer duizenden bladeren en twijgen die naast het produceren van energie ook een deel van het zonlicht tegenhouden. Wanneer een boom onvoldoende blad kan aanmaken in het voorjaar zullen de stam en takken van de boom bloot gesteld worden aan U.V. stralen en hitte. Hierdoor kan het cambiumweefsel, dat vlak onder de schors afsterft, last krijgen van kankergezwellen of opensplijten.
Het overlevingsmechanisme dat de boom snel meerdere scheuten doet aanmaken onder elke afgezaagde stomp heeft uiteindelijk zeer nadelige gevolgen voor de boom. De scheuten ontstaan uit knoppen die in de bast zitten van de oude tak. Anders dan bij normaal ontwikkelde zijtakken die zich in een kamertje van overlappend stam of takweefsel ontwikkelen, worden deze nieuwe scheuten alleen vastgehouden in de buitenste laag stam of takweefsel. De nieuwe scheuten groeien snel, soms wel 2.5 meter per jaar! Helaas zijn de scheuten gevoelig voor breuk, vooral bij harde wind. Het ironische is dat hoewel het het doel was om de boom kleiner en veiliger te maken, de boom alleen maar gevaarlijker is geworden en nog sneller gaat groeien na het “toppen”.
De natuurlijke takstructuur van een boom is een wonder van de natuur. Bomen vormen een variëteit aan vormen en groei-eigenschappen, allemaal met hetzelfde doel: zoveel mogelijk zonlicht opvangen met hun bladeren. Het “Toppen” verwijdert de uiteinden van de takken waarbij lelijke stompen achterblijven. “Toppen” verwoest onherstelbaar de natuurlijke perfecte vorm van een boom. In de winter ziet een “getopte” boom er vormloos en toegetakeld uit. In de zomer is het een dichte bal bladeren zonder zichtbare takken die een boom juist haar karakter geven. Een “getopte” boom zal nooit meer in staat zijn haar volledige natuurlijke vorm terug te krijgen.
Een getopte boom is veel duurder in onderhoud dan een goed gesnoeide boom. Als de boom het “Toppen” al langer dan 3 jaar overleeft, zal deze elke paar jaar opnieuw moeten worden getopt. Wanneer je een “getopte” boom niet elke paar jaar opnieuw topt, zullen er na een aantal jaren veel takken spontaan uit de boom breken. Wanneer de boom door het “Toppen” dood gaat moet deze alsnog worden weggehaald. Een goed gesnoeide volwassen boom hoeft maar eens in de 5 tot 15 jaar te worden gesnoeid. Aan “Getopte” bomen kleven ook nog een aantal verborgen kosten. Een “Getopte” boom kan zelfs de onroerend-goed-waarde naar beneden brengen. De vormeloze “Getopte” bomen worden meer gezien als extra onderhoudsposten. Een gezonde, goed onderhouden boom kan juist de waarde van een onroerend goed met 10 tot 20 % verhogen. Een andere mogelijke kostenpost van “Getopte” bomen is de mogelijke aansprakelijkheid. “Getopte” bomen zijn extra breukgevoelig en kunnen daardoor gevaarlijk zijn. Aangezien door een gerechtelijke deskundigen het "Toppen” van bomen gezien wordt als een onacceptabele snoeimethode, kan een rechter besluiten dat de boomeigenaar aansprakelijk is voor de door de ΅Getopte” boom aangerichte schade.
Soms is het nodig om de omvang van een boom te verkleinen. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer een boom met haar takken te dicht bij een bouwwerk komt of wanneer buren last hebben van de takken van uw boom boven hun tuin. Voor de boom is het veel beter om in die gevallen (gefaseerd) hele takken rondom aan de onderzijde of aan één zijkant weg te nemen. De boom wordt dan soms asymmetrisch maar dit heeft geen gevolgen voor de stevigheid van de boom. De takken van een boom in het bos beginnen ook pas heel hoog en aan de bosrand zie je dat bomen ook maar aan één zijde takken hebben. Vaak wil men een boom toppen omdat de boom te veel licht weg neemt. Een getopte boom neemt echter na een aantal jaren veel meer licht weg dan een boom die helemaal niet, of vakkundig gesnoeid is. Er komt veel meer licht in huis en de tuin wanneer men enkel de onderste takken van een boom wegneemt.
Zijn er nu echt onoverkomelijke problemen met de hoogte van een boom dan is het beter om de bestaande boom weg te halen en een nieuwe boom te planten van een soort die van nature nooit hoger word dan de maximaal gewenste boomhoogte.
Het snoeien van bomen is gevaarlijk werk dat best wordt overgelaten aan een goede boomspecialist. Hij heeft de kennis en ervaring om bij het snoeien van uw boom rekening te houden met de reactie van de boom op de snoei-ingreep. Een goede boomspecialist kijkt zeker 20 jaar vooruit! Hij zal tevens altijd veiligheidslijnen en gordels gebruiken tijdens het werken in de boom. Tuinmannen of klusjesmannen zijn vaak niet kundig genoeg om voor uw boom de juiste maatregelen te treffen. Het inhuren van een boomspecialistisch bedrijf is ook verzekeringstechnisch verstandiger.
Deze tekst is een vertaling van het artikel (Why topping hurts trees van het isa). De originele tekst kan u terug vinden op volgende link. https://www.treesaregood.com/treecare/topping.aspx